Lastavica

04 Jun, 2020

Rumunija 3, Maramureš

Putopisi — Autor lastavica @ 18:37

Maramureš (rum. Maramureş) je oblast za severozapadu
Rumunije. Ime „Maramureš“ je rumunskog porekla i znači
„Veliki Mureš“. U pisanim dokumentima prvi put se spominje
1199. Oblast rumunskog Maramureša predstavlja danas
najudaljeniji deo rumunske države od prestolnice Bukurešta.
Maramureš obuhvata dve velike doline (gornje Tise i središnjeg
Samoša). Na jugu i severu granica je prirodna u vidu planina Karpatskog sistema, na istoku se nalazi klisura, koja odvaja ovu
oblast od Transilvanije, a na jugozapadu Samoš odvaja Maramureš
od Krišane. Čeka nas zanimljiv i dug put duž granice sa Srbijom,
pa Mađarskom pa Ukrajinom.

Živopisne brdske predele presjecaju reke izuzetno bogate vodom.
Maramureš je od davnina poznat po drvodeljstvu, odnosno izgradnji
kuća i crkava od drveta. Na listi UNESCO nalazi se osam crkava
iz Maramureša. Glavni grad je Baia Mare.

Većinsko stanovništvo rumunskog Maramureša su Rumuni (oko 2/3),
ali postoji značajna mađarska manjina (oko 25%), dok Ukrajinci čine
oko 3%. Rumuni su tradicionalno stanovnici planinskog i brdskog
dela Maramureša ka istoku, a Mađari nizijskog, zapadnog dela
uz granicu sa matičnom državom. Ukrajinska nacionalna manjina
živi na severu pokrajine uz granici sa Ukrajinom. Pored njih ovde
u znatno manjem procentu žive i Nemci i Romi.
Kad vidite ovakve kapije, znate da ste u Maramurešu

U Baia Mare s ovog mjesta, ispred Etnografskog muzeja, pruža se
lep vidik na sabornu crkvu, najviši toranj u Rumuniji i Stefanovu
kulu u starom delu grada.

Najbolje se običaji, nošnja i svakodnevne navike upoznaju u
Etnografskom muzeju, pa idemo videti kako Maramureš živi.

Savremena kuća u Maramurešu izgleda ovako. Drvena i ukrašena visećim
muškatlama.

A nakon muzeja ići ćemo u tipično selo, u muzej sela.

Svaki kraj ima nešto po čemu je posebno poznat. Rumunija treba
postati poznata po zgradama bez grafita, lepim parkovima i dečjim
igralištima

A poznata je po dvorcima Transilvanije i po svemu čime je bogat
Maramureš. On je poznat po drvenim crkvama i Veselom groblju o
kojem će tek biti reči.

Kroz prelepe krajolike vozimo se u Surdesti, gdje se nalazi prva od
dve drvene crkve pod zaštitom UNESC-a. Obe su posvećene
Sv. Arhangelima Mihailu i Gavrilu. Crkva se kaže biserica (biserika).

Crkva u Surdesti je doskora bila najviša drvena crkva u Evropi, sa tornjem
čija visina iznosi 54 m, a ukupna visina 72 m i držala je taj rekord sve dok
nije podignuta nova crkva u Sapanci, koja je visoka 78 m. Drvena crkva u
Surdesti je sagrađena 1766. godine. Grkokatolička je. Prekrivena je sivkastim
ćilimima i ukrašena vezenim peškirima, vrlo lepa.

Nije korišćen nijedan metalni ekser, svi su drveni.

Ulaz 5 RON (leja), teoretski se slikanje dodatno plaća, to ipak
nisu naplatili.

Nastavljamo u selo Plopis gdje se nalazi druga
drvena crkva pod zaštitom UNESC-a, građena
1798. Pešačimo strmim putem.

Ulaz se ne naplaćuje, slikanje je dozvoljeno.
Siromašnija je crkva. Pravoslavna. Palimo sveće.

Još malo divljenja izuzetnoj tehnici gradnje...

Jedna od najvećih atrakcija sveta je Veselo groblje. Ovo groblje je
na prvom mestu po posjećenosti u Europi, a u svetu je popularnija
jedino Dolina kraljeva u Egiptu.

Da bismo tamo stigli, vozimo se preko planinskog prevoja
Karpata.

Prelazimo reku Izu.

Prolazimo Sigethu Marmatei (Siget Marmatei) na ušću reke
Ize u Tisu.

Stižemo u selo Săpânţa (Sapanča) samo 3 km od granice s Ukrajinom.
Prolazimo kroz plavu kapiju, koja najavljuje glavnu atrakciju sela.

Veselo groblje - Cimitirul Vesel, Merry Cemetery, sa šarenom
crkvom ukrašenom spolja

Ovaj neobičan običaj ukrašavanja krstova započeo je slikar naivac, Stan loan Patras
koji je sagradio prvi ovakav spomenik avne 1935. On je do svoje smrti 1977.
godine napravio preko 800 spomenika.

Groblje, rad lokalnih zanatlija, čuveno je po drvenim krstovima uglavnom
plave boje sa duhovito sročenim epitafima i slikama u naivnom maniru,
koje prikazuju karakteristične scene iz života pokojnika.

Seljani su prikazani bojama koje imaju tačno određeno značenje: svetloplava zvana
“Plava Sapanta” znači nadu i slobodu, žuta predstavlja plodnost, zelena život. Crvena
boja označava strast, a crna brzu i iznenadnu smrt.

Danas je Veselo groblje muzej na otvorenom, turistička atrakcija i dragocen izvor
prihoda za selo. Ovde vjeruju da je smrt svečani i veseli čin, što ima veze sa lokalnom
Dakijskom kulturom.

Grobovi su specifični jer imaju šarene slike koje prirodno i poetično opisuju ljude
koji su tamo pokopani. Oni često prikazuju prizore iz života preminulog, pa i način
njegove smrti.

Svakodnevni život pokojnika takođe je tema na nadgrobnim pločama.
Moguće je videti muškarca na traktoru ili ženu kako prede vunu.

Očigledan je i napredak i promene u načinu života mještana jer su na starijim
grobovima prikazani brojni konji, dok su na novijim više zastupljeni automobili.

Ovo je jedan od najčešće slikanih krstova.

Nastavljamo u selo Barsana (Bârsana), do manastira Barsane,
pod zaštitom UNESC-a. Prvo se osvežavamo u lepom restoranu,

pa se penjemo do manastira.

Šarmantno selo krasi predivan manastirski kompleks izgrađen od drveta i kamena,
smešten na blagom uzvišenju i okružen divnim voćnjakom. Zbog svoje lepote i
duhovne važnosti manastirski kompleks Barsana nalazi se na UNESCO listi
svetske kulturne baštine.

Manastir je osnovan početkom 14.veka, da bi bio potpuno uništen 1791. godine.
Nakon više od 200 godina manastir je kompletno obnovljen i danas privlači veliki
broj posetilaca i vernika. Posvećen je dvanaestorici svetih apostola.

U sklopu kompleksa otvoren je muzej u kome se
nalazi kolekcija starih knjiga i ikona. Manastir
je ženski i u njemu trenutno boravi 11 monahinja
koje vredno rade i održavaju manastirski
kompleks. Evo ih u povratku s polja.